Nurdoğan A. ERGÜN
ABD’nin doğusunda ve güneyinde bulunan limanlarda çalışan işçilerin, maaş artışı ve otomasyon konularında işverenlerle yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle başlattığı grev, Türk iş dünyası tarafından da yakından izleniyor.
Eylül 2024 verilerine göre, dokuz aylık dönemde ABD’ye 9.8 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren Türk ihracatçıları, kapanan limanlarla ikili ticarette aksaklıklar yaşanmasından ve navlun maliyetlerinin artmasından endişeli. Yaklaşık 36 limanı etkileyen grev nedeniyle başta gıda, araç, ağır makine, inşaat malzemeleri, mobilya, giysi ve oyuncak ithalatı için kullanılan ana geçitlerden bazılarının kapanmasının, Türkiye’nin bölge ile olan ticaretinde de aksaklıklara yol açacağına dikkat çekiliyor.
Türkiye, ABD’ye en fazla makine ve mekanik parçalar, halılar ve yer döşemeleri, demir çelik ürünleri, taş ve çimento benzeri maddelerden eşyalar, silah ve mühimmat, değerli taşlar ve metaller ihraç ediyor. Türkiye, hem pratik hem de uygun maliyetli olması nedeniyle Amerika’ya gönderdiği ürünlerde ağırlıklı olarak deniz yolu parsiyel taşımacılığını tercih ediyor. Türkiye-ABD ticaret hacmi 2023’te 30.6 milyar dolar olarak kayıtlara geçerken iki ülke arasında 100 milyar dolarlık bir hedef bulunuyor.
Teslimat süreleri uzayacak, maliyetler artacak ABD’de yaşanan liman kapatma grevinin büyük bir lojistik sorununa dönüşebileceğine işaret eden ARMATÜR Derneği Başkanı Gökhan Turhan, bu durumun da ‘en ciddi’ olarak Türkiye’nin ihracatını olumsuz etkileyeceğini söyledi. “Türkiye’nin Amerika’ya olan ihracatı ya da ithalatının direkt bu sebepten dolayı etkileneceğini görmek hiç de yanlış olmaz” diyen Turhan, bu tür lojistik sorunlarının dünyada domino etkisi yaratacağına da dikkat çekti.
“Diğer ülkelere de sıçrayabilir”
Grevin nedeninin Amerika’daki lojistik merkezlerinin insansız çalışma sistemlerine dönmesi ve yapay zekâ gibi sistemlerle otomasyonlara geçmesi olarak anlatan Turhan, “Türkiye’de maalesef böyle yapay zekâ, insansız ölçüm merkezleriyle alakalı henüz bir yatırım yapılmadığı için ciddi bir sorun gelecekte yaşanacağını ben düşünmüyorum. Ama diğer ülkelerde Hong Kong’da, Çin’de, Çin’in belli ciddi büyük limanlarında da benzer sorunlar yaşanma ihtimali olabilir” yorumunu yaptı.
Bu tür lojistik sorunlarının yaratacağı domino etkilerinden birinin de maliyetlerin artması yönünde olacağını dile getiren Turhan, şunları söyledi: “Nasıl pandemi döneminde bin liralık bir konteyner maliyeti 10 bin dolarlara çıktıysa bu da nakliye giderlerinin masraflarını ithalatın, ihracat giderlerini dünyadaki diğer lojistik merkezlerinde de yükseltme yönünde bir etki yapma ihtimali var. Ayrıca Süveyş Kanalı’ndaki ve Akdeniz’deki sorunlar, İran, İsrail’de olan gerginlikler de tabii bu maliyetleri direkt yükselterek ihracatın önündeki ciddi engeller olarak karşımıza çıkacak.”
İstanbul Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçı Birliği Başkanı Erkan Özkan da mobilya, kağıt ve orman ürünleri sektöründe ABD pazarının geçen yıla oranla ivmesini artırdığına işaret ederek, “Söz konusu grevin ABD’nin genelinde değil, doğu kıyısında yer alan limanlarda olduğu, dolayısıyla sektöre etkisi, kısa süreli olmakla beraber, lojistik maliyetlerinde artış olacağı öngörülebilir” diye konuştu.
Biden: Grev insan yapımı bir felakete dönüşebilir
ABD’de Başkan Joe Biden, grevdeki liman işçileriyle görüşmeleri yeniden başlatmaları için ABD’li liman işverenleri ve nakliye şirketleri üzerindeki baskıyı artırdı. Biden, bu grevin ‘insan yapımı bir felakete’ dönüşebileceği uyarısında bulundu. Biden, Atlantik ve Körfez kıyılarındaki tüm büyük konteyner limanlarını kapatan grev hakkında yaptığı açıklamada “Helen Kasırgası’nın yarattığı felaketin üzerine ihtiyacımız olan son şey insan yapımı bir felaket: limanlarda olup bitenler” dedi. Limanları kontrol eden ve ‘inanılmaz kârlar’ elde eden şirketlere müzakereleri yeniden başlatmaları çağrısında bulunan Biden, “Masaya oturmalarının ve bu grevi bitirmelerinin zamanı geldi” diye ekledi.
Beyaz Saray Basın Sekreteri Karine Jean- Pierre de çıkmazın sorumluluğunu doğrudan liman işverenleri ve nakliye şirketlerine yükleyerek, ABD’nin güneydoğusu kasırganın yaralarını sararken görüşmelerin yapılmamasını eleştirdi. Jean-Pierre, “Masaya gelmeleri ve uzun yol işçilerine adil bir teklif sunmaları gerektiğini” söyledi. “Bunu çözmek onlar için kolay olmalı. Bir kasırgadan kurtuluyoruz ve bunu mümkün olan en kısa sürede yapmaları gerekiyor” dedi.
